ISO 14001 มาตรฐานการจัดการสิ่งแวดล้อมในอุตสาหกรรม

ISO 14001 มาตรฐานสากลนี้มีจุดประสงค์ในการบริหารจัดการกับความรับผิดชอบด้านสิ่งแวดล้อมขององค์กรอย่างเป็นระบบ โดยเป็นการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมไปพร้อมกับการพัฒนาองค์กร และเน้นเรื่องของการป้องกันมลพิษและรักษาสิ่งแวดล้อมเป็นหลัก เพื่อช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และใช้ข้อกำหนดที่ได้ระบุไว้ในมาตรฐานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมเป็นแนวทางในการปฏิบัติ เพื่อตอบสนองต่อความคาดหวังของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม ซึ่งประกอบด้วยการเพิ่มสมรรถนะด้านสิ่งแวดล้อม การดำเนินการให้สอดคล้องตามกฎหมาย พันธะสัญญาที่เกี่ยวข้อง และความสามารถในการบรรลุวัตถุประสงค์ด้านการจัดการสิ่งแวดล้อมขององค์กรเอง เพื่อทำให้เกิดคุณค่าต่อองค์กร ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย สิ่งแวดล้อม และสอดคล้องกับนโยบายด้านสิ่งแวดล้อมขององค์กร รวมถึงเพื่อความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อมอีกด้วย

ดังนั้นระบบการจัดการด้านสิ่งแวดล้อมจึงเป็นระบบที่มีโครงสร้างหน้าที่ ความรับผิดชอบที่ชัดเจนมีวิธีการ กระบวนการและทรัพยากรอย่างเพียงพอในการดำเนินการ ภายใต้หลักเกณฑ์ คือ การวางแผน (Planning) การนำแผนไปปฏิบัติ (Doing) การตรวจสอบ (Checking) และการทบทวน (Action)

ภาพที่ 1 : ISO14001 คืออะไร

วัตถุประสงค์ของ ISO 14001

เพื่อให้องค์กรมีความตระหนักถึงความสำคัญของการจัดการสิ่งแวดล้อม เพื่อให้เกิดการพัฒนาสิ่งแวดล้อมควบคู่กับการพัฒนาธุรกิจ โดยมุ่งเน้นในการป้องกันมลพิษ (Prevention of Pollution) และการปรับปรุงให้ดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง และช่วยลดภาวะโลกร้อน

หลักการสำคัญของ ISO 14001

ภาพที่ 2 : หลักการสำคัญของ ISO14001

1. การกำหนดนโยบายสิ่งแวดล้อม : ผู้บริหารสูงสุดขององค์กรต้องกำหนดนโยบายสิ่งแวดล้อม เพื่อเป็นแนวทางการดำเนินการด้านสิ่งแวดล้อมขององค์กร โดยจะต้องกำหนดนโยบายสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมกับสภาพ ขนาดและประเภทธุรกิจขององค์กร ซึ่งนโยบายสิ่งแวดล้อมต้องแสดงความมุ่งมั่นต่อการป้องกันมลพิษหรือลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมที่เกิดจากกิจกรรมต่างๆ

2. การวางแผน : วางแผนการดำเนินงานให้สอดคล้องกับนโยบายสิ่งแวดล้อมที่องค์กรตั้งขึ้น โดยกำหนดระเบียบปฏิบัติงานระบุลักษณะปัญหาสิ่งแวดล้อม , กำหนดระเบียบปฏิบัติงานพิจารณาข้อกำหนดในกฎหมายและระเบียบอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง , กำหนดวัตถุประสงค์และเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อมให้สอดคล้องกับนโยบาย รวมทั้งความมุ่งมั่นที่จะป้องกันและลดมลพิษจากการระบุลักษณะปัญหาสิ่งแวดล้อม และจัดทำแผนงานสิ่งแวดล้อม เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์และเป้าหมาย โดยแสดงระยะเวลาของแผนฯ ผู้รับผิดชอบและดัชนีวัดประสิทธิภาพอย่างชัดเจน

3. การนำไปปฏิบัติและการดำเนินงาน : กำหนดโครงสร้าง และบุคคลที่มีหน้าที่รับผิดชอบในการจัดการสิ่งแวดล้อมให้ชัดเจน เช่น ผู้รับผิดชอบด้านกฎหมาย ผู้รับผิดชอบภาวะฉุกเฉิน ตลอดจนผู้แทนฝ่ายบริหารด้านสิ่งแวดล้อม ฯลฯ เพื่อที่จะให้แผนงานสิ่งแวดล้อมสามารถดำเนินการไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ และประเมินความต้องการการฝึกอบรม แผนการฝึกอบรม การประเมินผล การฝึกอบรม ฯลฯ เพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจให้แก่บุคลากรในองค์กร เพื่อที่จะควบคุมการปฏิบัติงานให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างน้อยที่สุด

4. การตรวจสอบและการปฏิบัติการแก้ไข : องค์กรติดตามและวัดผลการดำเนินงาน โดยเปรียบเทียบกับแผนที่วางเอาไว้ แจกแจงสิ่งต่างๆ ที่ไม่เป็นไปตามแผน และทำการตรวจประเมินการจัดการสิ่งแวดล้อมเป็นระยะ เพื่อยืนยันความถูกต้องสมบูรณ์ของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมที่กำหนดไว้

5. การทบทวนและการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง : ผู้บริหารองค์กรทำการทบทวนระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมตามระยะเวลาที่เหมาะสม เพื่อให้มีการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง

การขอรับรองระบบจัดการสิ่งแวดล้อม มาตรฐาน ISO 140001

ภาพที่ 3 : การขอรับรองระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม

 ในการดำเนินการขอรับการรับรองระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม ทางองค์กรจะต้องจัดทำระบบตามข้อกำหนดในมาตรฐาน ISO14001 จะมีขั้นตอนหลักๆ คือ

1. ศึกษาอนุกรมมาตรฐาน ISO14001 ประกอบด้วย มาตรฐานระบบการจัดการด้านสิ่งแวดล้อม , การตรวจสอบประเมินการจัดการสิ่งแวดล้อม , ฉลากกับผลิตภัณฑ์เพื่ออนุรักษ์สิ่งแวดล้อม , การประเมินความสามารถในการจัดการสิ่งแวดล้อม , การประเมินผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในวงจรชีวิตของผลิตภัณฑ์ และมาตรฐานอื่นภายใต้ TC 207

2. ประชุมฝ่ายบริหาร เพื่อขอการสนับสนุน ในการจัดทำระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม

3. ตั้งคณะกรรมการชี้นำ เพื่อจัดทำระบบและควบคุมดูแลให้เป็นไปตามที่กำหนด

4. กำหนดนโยบายด้านสิ่งแวดล้อม วางแผนการจัดการระบบ จัดทำวิธีการปฏิบัติ และคำแนะนำที่จำเป็น

5. ลงมือปฏิบัติตามระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมที่ได้กำหนดไว้

6. ตรวจติดตามระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม เพื่อทำการตรวจสอบว่าระบบเป็นไปตามแผนและข้อกำหนดของมาตรฐาน และได้มีการนำไปใช้ปฏิบัติและคงไว้อย่างเหมาะสม

7. แก้ไขข้อบกพร่องที่พบจากการตรวจติดตามภายใน และปรับปรุงระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

8. ติดต่อหน่วยงานที่ให้การรับรองและยื่นคำขอ

ประโยชน์ที่ได้รับภายในองค์กร

ภาพที่ 4 : ประโยชน์ที่ได้รับหากจัดการระบบ ISO14001

1. รู้หลักการของข้อกำหนดในมาตรฐาน ISO14001 และการนำมาตรฐานดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในการจัดทำระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมได้

2. สามารถพิจารณาประเด็นภายนอกและภายในที่เกี่ยวข้องกับจุดประสงค์และทิศทางกลยุทธ์องค์กร

3. สามารถชี้บ่งผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย วิเคราะห์ และประเมินความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม

4. สามารถนำมาตรฐานดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในกิจกรรมการตรวจติดตามภายในองค์กรได้

5. เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลต่อสิ่งแวดล้อมภายในองค์กร

6. เป็นส่วนหนึ่งของการมุ่งสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน

7. มีโครงสร้างมาตรฐานที่สามารถบูรณาการ (Integrate) ร่วมกับมาตรฐานอื่นๆ ได้

ประโยชน์ที่สังคมได้รับ

1. ลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม
2. เกิดการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า
3. สร้างจิตสำนึกด้านการจัดการสิ่งแวดล้อม
4. สามารถตรวจสอบการทำงานขององค์กรได้ว่าอยู่ภายใต้มาตรฐาน ISO14001
5. เกิดสัมพันธภาพอันดีต่อสังคมภายนอก เนื่องจากการผลิต การบริการขององค์กรไม่มีผลกระทบต่อชุมชนหรือสังคมภายนอกอื่นๆ

มาตรฐานสากลฉบับ ISO 14001

ภาพที่ 5 : มาตรฐานสากล

1. การจัดการสิ่งแวดล้อมเป็นส่วนหนึ่งในกลยุทธ์ขององค์กร : เพิ่มบทบาทในกระบวนการวางแผนกลยุทธ์ โดยสนใจในการดำเนินการ เพื่อลดความเสี่ยงหรือใช้โอกาสให้เป็นประโยชน์

2. ความเป็นผู้นำ : ผู้บริหารสูงสุดต้องแสดงให้เห็นถึงความเป็นผู้นำ และความมุ่งมั่นที่เกี่ยวข้องกับระบบการบริหารสิ่งแวดล้อม

3. การปกป้องสิ่งแวดล้อม : มีความมุ่งมั่นในการปกป้องสิ่งแวดล้อม เช่น การป้องกันมลพิษ และความมุ่งมั่นเฉพาะอื่นๆ เพื่อปกป้องสิ่งแวดล้อม เช่น การใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน , การบรรเทาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศและปรับตัว , การปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพและระบบนิเวศ

4. สมรรถนะด้านสิ่งแวดล้อม : เพิ่มความตระหนักในสมรรถนะด้านสิ่งแวดล้อม โดยการเน้นในนโยบาย

5. แนวคิดวัฏจักรชีวิต : เพิ่มการควบคุมทั้งทางตรงกับทางอ้อมต่อผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมที่เกี่ยวข้องตลอดวัฏจักรชีวิต

6. การสื่อสารที่ดีขึ้น : มีกลยุทธ์ในการสื่อสารภายในและภายนอก รวมถึง stake holders สร้างกลไกเพื่อให้มีข้อเสนอแนะในการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง วิธีการสื่อสารภายในองค์กร เช่น ติดป้ายประชาสัมพันธ์, ตู้แสดงความคิดเห็น ข้อเสนอแนะทาง, การร้องเรียน, การฝึกอบรม Morning Talk

7. เอกสาร : เปลี่ยนการใช้คำว่า documents กับ records เป็น documented information และตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี เช่น การใช้คอมพิวเตอร์ หรือ cloud

ดังนั้น ISO14001 จึงเป็นมาตรฐานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมขององค์กรต่างๆ ที่ทั่วโลกยอมรับ ซึ่งนอกจากจะช่วยพัฒนาธุรกิจให้มีการจัดการระบบภายในให้ดีขึ้นแล้ว ยังช่วยรักษาสิ่งแวดล้อมตามมาตรฐานสากลอีกด้วย เรียกได้ว่าเป็นการจัดการผลประโยชน์ทางธุรกิจควบคู่ไปกับเรื่องของสิ่งแวดล้อมได้เป็นอย่างยั่งยืน และได้ประโยชน์ร่วมกัน

อีกทั้งบุคลากรในองค์กรเป็นสิ่งสำคัญที่สุด ในการดำเนินกิจการเกี่ยวกับ ISO14001 และมุ่งเป้าให้องค์กรมีการจัดการสิ่งแวดล้อมที่ดี เพื่อให้พนักงานและองค์กรตระหนักถึงสิ่งแวดล้อม  ทั้งนี้ทาง Jorpor Plus มีตัวช่วยดีๆ อย่างระบบตรวจสอบสภาพการณ์  (ESS) จาก Jorpor Plus เพื่อให้พนักงานมีสิ่งแวดล้อมที่ดี และปลอดภัยในอุตสาหกรรม เพื่อให้เกิดผลดีทั้งภายในองค์กร และสังคมภายนอก ทาง Jorpor Plus พร้อมให้คำแนะนำและคำปรึกษาฟรี การันตีใครๆ ก็ใช้เป็น มีทดลองให้ใช้ฟรีแล้ว กดคลิก ได้เลย

ทดลองใช้งานฟรี

ให้คำปรึกษาฟรี!!!

คุณชัญญา เพชรมณีโชติ (แนน)
chunya@factorium.tech
061-546961

Website: https://www.jorporplus.com/
Facebook: https://www.facebook.com/JorPorPlus
Line Official : https://lin.ee/dOulra8
Youtube: https://www.youtube.com/playlist?list=PL0b92T8M8rKX1jrpbfpBgozl6Dk3y-nu8